Değişim - Mo Yan

İkinci Dünya Savaşı’nda önemli cephelerden biri olan Japonya’yla ilgili Nagazaki ve Hiroşima dışında pek fazla bilgim yoktu. Kızıl Darı Tarlaları bu noktada benim için bir dönüm noktası oldu. Mo Yan Çin’le ilgili romanlar yazarken bir tarihi de ortaya koyuyordu. Japonya’nın Çin’e saldırıp yayılmaya çalıştığını mesela. Kore ya da Vietnam Savaşları ile ilgili kulak dolgunluğum olsa da bu tamamen bambaşka bir konuydu benim için. Çin…

Kurgunun yanında bilgi de verebilen romanları çok sevdiğimi hep söylüyorum. Sanırım Mo Yan bu yüzden sevdiğim yazarlar arasında. Bu yüzden de Yaşam ve Ölüm Yorgunu’nu okumak için sabırsızlanıyorum. Bir döneme damgasını vuran Soğuk Savaş sonrası en çok merak ettiğim konular arasında Çin ve Küba’da neler olduğu var. Rusya’ya gittiğimde 90’lar sonrası nasıl bir değişim olduğunu gözlemledim az çok. Şimdi Çin’i merak ediyorum.

Mo Yan, Değişim’de kendi hayat hikayesinden yola çıkarak Çin’de olanları akıcı bir dille anlatmış. Mao’nun ölümünde iki sene sonra ayrıcalığı olan Devlet Çiftlikleri’nin el değiştirmesi ya da daha o dönemde başlayan bireysel ticari işletmeler.

“İstasyon Meydanı’nın iki yanına sıralanmış küçük dükkanların sahipleri bağıra çağıra müşterilerin ilgisini çekmeye çalışıyorlardı. Daha iki yıl önce İstasyon Meydanı’ndaki tek lokanta devletin işlettiği ve garsonların müşterilere çok kaba davrandığı bir yerdi. Daha sonra bireysel işletmeler de katıldı bu yarışa. Birkaç yıl içinde de ilkbahar yağmuru sonrası çıkan bambu filizleri gibi her yerde bitmeye başladılar. Halkın sahip olduğu kolektif lokantalar, tedarik ve pazarlama kooperatifleri ve devletin işlettiği dükkanların hepsi birbiri ardında kapanmaya başladı sonra.” Sh51

Arka Kapak

“Çin’in en ünlü ve Nobel ödüllü yazarı Mo Yan, Değişim adlı uzun öyküsünde ülkesindeki toplumsal ve siyasal değişimleri dile getiriyor. Otobiyografi tarzında öykü ya da öykü tarzında otobiyografi diyebileceğimiz bu yapıt, Çin edebiyatındaki çoğunlukla siyasal olaylara odaklanma tarihsel anlatıların tersine, “insanlar”ın tarihini ele alıyor. Değişim bu niteliğiyle değişme sürecindeki bir ülkenin görünümünde tavandan aşağıya değil, tabandan yukarıya bakan bir yaklaşımın temsilcisi oluyor.

Mo Yan, anlatımında zaman içinde ileriye ve geriye doğru dönüşler yapıyor; önemsiz olaylar ile sıradan insanların yaşamına yöneliyor. Gündelik yaşamın boyutlarını aşan büyük olayların sokaktaki insan üzerindeki etkisini aktararak tarihe insan sıcağının soluğunu katıyor.”