1 Mayıs 2014 Perşembe

Göğçeli (Çivisiz) Cami - Samsun Çarşamba


Karadeniz turlarında Samsun’da sadece öğle yemeği molası verilir, yani şehirde çok kısa bir süre geçirilir, hatta turdaki arkadaşlarınız çoğu zaman sizi aramaya bile vakit bulamazlardı. Yıllar içinde bu durum, Kurtuluş Yolu ve Bandırma Vapuru ile birlikte 1 saatten birkaç saate çıkabildi çok şükür. Ama en son bir turda rehberimizin “Samsun’a geliyoruz çünkü havaalanı var” demesi gerçekten sinir bozucuydu. Galiba Ulu Önder Kurtuluş Savaşı’nı buradan başlatmasa neredeyse adı bile anılmayacaktı güzel şehrimizin…




Hal böyleyken ısrarla çok sevdiğiniz Kültür Turlarına dair birşeyler bulmak istiyorsunuz. Tamam doğası, kumu güzel ama bunlar heryerde var, üstelik yılın iki ayı dışında yağmurlu… (Son zamanlarda güneşten yana şansımız dönüyor ama yağmur azalıyor. Bu ayrı bir yazı konusu tabii. )

İlle de Kültür Turizmi derken karıştırdığım kitaplarda 70 -80 civarı ahşap camimiz olduğunu keşfetmek hoştu. Bu camilere dair farkındalığım katıldığım günübirlikbir gezide artsa da onların hepsi son dönem Osmanlı’dan kalmaydı. Oysa Çarşamba’daki Göğçeli Cami 800 yıllık, Anadolu’nun ilk ahşap cami olarak geçiyordu ve daha önemlisi çivisizdi. 


Cami, Çarşamba ilçesinde Göğçeli Mezarlığı’nda bulunuyor. Mezarlığa girdiğimizde bizi bisikletli bir gurup çocuk karşıladı. Oralarda binmeyi seviyorlar diye düşünürken, yanlarında getirdikleri turistleri farkettik. Meğer onlar sayıları 100leri bulan bisikletli bir gurupmuş ve böyle turistler gördüklerinde alıp hemen camiiye getiriyorlarmış. Ama gelin görünki bizim 800 yıllık camiimizde Türkçe/İngilizce bir broşür yok.  Orada çalışanların da  yabancı dili yok tabii. Öte yandan bu konuyla ilgili Valiliğin bastırdığı kitap sadece Türkçe olsa da güzel bir kaynak.

Samsun yöresinde ahşap yapı geleneği MÖ 4000li yıllara, ahşap camii geleneği ise Karahanlılar’a kadar uzanıyormuş. Yukarıda da belirttiğim gibi yöre ahşap cami açısından çok zengin.

Göğceli, Gökçeli (bir ihtimal bu adın "göç eli"nden gelmiş olacağı söyleniyor) ya da Çivisiz Cami’nin yapımında  kullanılan tekniğe Çantı tekniği deniyor. Uzun ahşap perdelerin birbiri üzerine oturtulması ile oluşturulan bir yapım tekniği. Toprak zemine oturan kalın kütük veya taşlar üzerinde, ahşaptan yığma olarak inşa edilen ahşap yapıların duvarları, kurtboğazı geçmelerle birbirine geçirilen ahşap perdelerle, çivi kullanılmadan inşa edilmiş. 



(kıble yönü)

Caminin çatısı onarılırken kirişlerin birinin üzerinde 592 (1195) tarihine rastlandığı söylenmekte olup, Amerikalı dendkronoloji uzmanı P.I. Kuniholm, yapıdan aldığı numuneler üzerinde yaptığı testler sonucunda 1206 tarihine ulaşmış. Öndeki revakın 1335’te eklendiği belirtilmekte. Camideki kalemişi nakışların 15.yy-17.yy arasında yapıldığı tahmin ediliyor. Sütunların dibindeki boşlukların depremde esnekliği sağlamak için yapılmış olması dikkat çekici bir diğer nokta…  Bu cami birkaç köyün ibadeti için bir Cuma Cami olarak yapılmış. Diğer detaylar ziyaret edildiğinde görülmek üzere saklansın derim. Bu arada Kültür Turları’nı ilgiyle takip ettiğim Fest Travel Sinop ve Samsun’un Ahşap Camileri adı altında bir tur düzenliyor. Yıllardır yerel turlardan beklenilen bir tur bu belki de… Kendi adıma teşekkürlerimi iletmek isterim…


Ne garip, bu yazıya haftalar önce başlamıştım. Ancak bu akşam tamamlayabildim, mübarek Regaip Kandili’nde … Kandilimiz mübarek olsun, barış, huzur dolu günler dileklerimle…

8 yorum:

  1. Kastamonu'da da var sanırsam çivisiz bir cami.Bunu da not aldım , uğramak değil hususi görmek için gitmek istiyorum .İçind e huşu ile namaz kılmak istiyorum ve koklamak da:)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. rutubet kokuyor az biraz ... ama ibadet etmek için güzel bir yer ... Şimdiden Allah kabul etsin

      Sil
  2. Biz de Samsun'a geldiğimizde ancak iki saat kalıp, o iki saati de acayip bunalarak geçirmiştik. Keşke götürselerdi bizi bu güzel camiiye ve daha farklı özel nereler varsa oralara.

    Camide broşür olmaması kötü tabii. Sadece yabancı turistler için değil, bizler için de olmalı hatta. Çünkü bu turlarda rehber ne kadar biliyorsa veya o anda canı ne kadar anlatmak istiyorsa ona mahkum oluyorsun. Ben önceden araştırıp gidiyorum artık, ve inan rehberler benim bildiklerimin çeyreğini bile anlatmıyorlar ne yazık ki.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Türkçe bir kağıt var ama yorumları internetle farklılık gösteriyor umarım hem Türkçe hem birkaç farklı dilde ufak broşürler basılır. Rehberleri çok iyi olan birkaç tur var ama onlar da pahalı gerçekten istenilen yerler için para biriktirip gidiyorum iyi tur ve rehber çok önemli ...

      Sil
  3. Oh hoşgeldin.
    Ne de güzel, hoş bir konu ile, yine yeniden.
    Teşekkür ederim, bir hedefim daha var artık.
    Eksikliler çok artık yorgunum aynı şeyleri konuşmaktan.
    İstanbul da ki depremde, yardım için Değirmendere ye gitmiştik, bahsettiğin gibi geçmeli tahtadan yapılmış çok eski bir bina hiç zarar görmemişti.

    Sevinçli anne

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. ya sorma adamlar yüzyıllar önceden işi biliyorlarmış! biz biliyoruz da noluyor :(

      Sil
  4. Abartı değil, ülkemizin her köşesinde tarihi veya doğal görülmeye değer birşeyler var. Aramasını ve görmesini bilene tabi.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. kesinlikle ... adım adım Anadolu'yu öğrenmek istiyorum umarım yapabilirim

      Sil

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...